Zeventig jaar in het duister tasten

EDE - Steeds vaker spelen nabestaanden van de veteranen die vochten tijdens de Slag om Arnhem een rol in het levend houden van de geschiedenis. De leden van de Arnhem 1944 Fellowship, jaarlijks aanwezig op de vele herdenkingen, doen er alles aan m mensen met elkaar in contact te brengen, te begeleiden in de Airborneweek en op hun zoektocht naar de oorlogsverhalen van hun (overleden) familieleden. XON sprak twee van hen op zaterdag 16 september tijdens de herdenkingen op de Ginkelse Hei.

Bill kijkt peinzend uit over de hei, waar de dropping van parachutisten, voorafgaand aan de herdenkingsplechtigheid, aan de gang is. Een beetje aarzelend begint hij te vertellen over zijn opa, die op 18 september met het 156ste Parachutistenbataljon meesprong. Zijn opa overleefde de strijd en kwam wel eens terug voor de herdenkingen. "Hij kon niet geloven dat de Nederlanders de Arnhemstrijders met open armen ontvingen."

Wat zijn opa precies heeft meegemaakt tijdens de slag, blijft ook na zoveel jaren nog onduidelijk. "We weten dat hij hier op de tweede dag van de Slag geland is met zijn eenheid, en dat hij gewond is geraakt. Maar opa was altijd wat vaag over wat er precies gebeurd was. Hij wilde er nooit graag over praten."

Als twaalfjarige ging Bill in 1983 met zijn opa mee naar de herdenkingen. "Dat maakte diepe indruk op mij," weet Bill nog. "We stonden hier en mijn grote stoere opa werd helemaal emotioneel. Zo had ik hem nog nooit gezien."

Wat Bill zelf naar Ede brengt? De ongelofelijke strijd die zijn opa en zijn medesoldaten hier leverden, en de zware verliezen die het bataljon hier op de hei en elders tijdens de slag, leed.

Zeventig jaar

Waar het verhaal van Bill en zijn opa al veel langer in de familie bekend was, was dat voor de Schot Alistair Hill niet het geval. Zeventig jaar duurde het voor hem en zijn familie voor hij zeker wist wat de broer van zijn oma, Jimmy ‘Jock’ Sneddon, had meegemaakt tijdens de Slag om Arnhem. "Mijn opa en oma vertelden er weinig over. We wisten alleen dat hij op de tweede dag van de Slag om Arnhem hier landde op de Ginkelse Hei en dat hij bij het hotel in Wolfheze werd getroffen door een Duitse kogel. Mijn vader wist er ook weinig van. Pas toen mijn oma overleed, en wij een stoffig kistje openmaakten, kwam de zaak aan het rollen."

Dat kistje, met een foto van zijn oudoom en wat papieren, was voor Alistair aanleiding om verder te graven. Wat daarbij niet meehielp was dat de eenheid van zijn opa tijdens de slag zulke zware verliezen had geleden, dat deze kort na de oorlog werd opgeheven. "Stukje bij beetje kwam ik meer te weten. Jimmy landde hier op de hei met een Bren Gun, een zwaar machinegeweer dat hij steeds mee droeg. Zijn eenheid lag in de lucht al onder hevig Duits vuur. De omstandigheden van zijn laatste dagen waren loodzwaar."

Jimmy’s eenheid zat op 20 september vast in de buurt van het station in Wolfheze. Omringd door zware Duitse tegenstand wierp hij zichzelf op als vrijwilliger om dekkingsvuur te geven met zijn Bren, zodat de rest van de eenheid kon ontsnappen. Die actie kostte hem zijn leven.

"Uiteindelijk had ik zoveel informatie over het leven van mijn oudoom dat ik er een boekje over kon maken. Dat verscheen in 2019. Zeventig jaar wachten op meer informatie is heel erg lang. Ik ben blij dat ik in staat ben geweest om het eindelijk duidelijk te krijgen."